Experimententuin: stedelijke educatiemethodiek voor lagere scholen

Leerlingen actief betrekken in het volledige proces van zaadje tot lekker en gezond op het bord. Dat is de doelstelling van De Experimententuin-methodiek. Een co-creatief project dat inzet op de thema's gezonde voeding en duurzaamheid met aandacht voor de meest maatschappelijk kwetsbare kinderen. We ontwikkelen een educatieve methodiek waarmee leerlingen van de derde graad lager onderwijs aan de slag kunnen gaan in de moestuin, koken en onderzoeken (hands-on), en hen laten reflecteren over gezonde en duurzame voeding (minds-on). De methodiek beoogt om reeds op jonge leeftijd in te spelen op het voedingsgedrag door de ā€˜food literacyā€™ bij de leerlingen te verhogen. Dit stelt hen in staat om kritisch te kunnen handelen, en na te denken over de impact van voedingskeuzes op de eigen gezondheid en de bredere samenleving.

Interesse? Volg ons zeker ook op instagram.

Experimententuin Odisee
Looptijd
/
Financiering
PWO

De Experimententuin-methodiek wil met de moestuin een gezonde leeromgeving creƫren voor alle kinderen en zet in op de voedselvaardigheden, ook food literacy genoemd. Door middel van outdoor learning en actieve werkvormen wordt food literacy bij lagereschoolkinderen van de derde graad op een ervaringsgerichte manier gestimuleerd. De focus ligt op kinderen uit de stad laten leren, ontdekken en bewegen buiten de klasmuren. Met deze methodiek zetten we bovendien sterk in op maatschappelijk kwetsbare kinderen in een stedelijke context, via onder andere de principes van proportioneel universalisme. Een extra aandachtspunt is het afstemmen van de methodiek op het huidige onderwijs. Een duurzame verankering van de methodiek in de schoolwerking kan bekomen worden door aansluiting te vinden bij het curriculum en de schoolwerking. Tenslotte worden via co-creatie onder meer partnerschappen tussen scholen en bestaande moestuininitiatieven, zoals bijvoorbeeld volkstuintjes, gestimuleerd en wordt er sterk ingezet op de betrokkenheid van het onderwijswerkveld en ouders.

 

De Experimententuin-methodiek

Uitgebreide projectomschrijving

Achtergrond

De Experimententuin-methodiek wil bijdragen aan een gezonde leefstijl van kinderen. Kinderen die opgroeien in kansarmoede hebben vaker overgewicht. Daarnaast hebben meer dan 1 op de 5 kinderen vanaf 8 jaar uit grootsteden, zoals Gent, overgewicht (Vancoppenolle, D., Colaerts, K., Cloots, H., & Roelants, M., 2020). Foute voedingsgewoonten en te weinig beweging liggen mee aan de basis van overwicht (Drieskens, S., Charafeddine, R., & Gisle, L., 2019). Het is dan ook uitermate belangrijk om bij maatschappelijk kwetsbare kinderen in te zetten op gezonde en duurzame voeding.

Moestuinieren wordt in de literatuur gezien als een veel belovende interventie. Het wordt met verschillende aspecten van eetgedrag positief in verband gebracht: groente- en fruitinname, kennis, bereidheid om te proeven en attitude ten opzichte van consumptie van groenten en fruit (Ohly, H., et al., 2016). Daarnaast wordt het ook positief in verband gebracht met fysieke activiteit, betere schoolprestaties en verbeterde psychosociale factoren. Het biedt een opportuniteit voor scholen om een gezonde omgeving te creĆ«ren voor alle kinderen, in het bijzonder voor kinderen die het moeilijk hebben in een klaslokaalsetting. De insteek van deze projecten is meestal ā€˜het in de natuur zijnā€™ is, en niet het aanleren van goede voedingsgewoonten of gezondheid (Huys, N. et at., 2017; Nury, E., 2017). Hoe beter het geĆÆntegreerd wordt in de schoolwerking, zoals in het gezondheidsbeleid en het curriculum, hoe meer kans op een duurzame verankering (Ohly, H., et al., 2016; Burt KG, Koch P, Contento I., 2017). Verder blijkt dat er in Vlaanderen reeds enkele initiatieven rond moestuinieren zijn opgestart, maar dat deze vaak een stille dood sterven (Huys, N. et at., 2017).  Een van de pijlers van dit onderzoeksproject beoogt de duurzame verankering van de educatiemethodiek in de schoolwerking door intensieve samenwerking met het onderwijsveld.

Doelstelling

De Experimententuin-methodiek beoogt een verhoging van de food literacy (voedselvaardigheid) bij Gentse lagereschoolkinderen van de derde graad. De overheid stimuleert in het onderwijs de implementatie van de Sustainable Development Goals (De Wolf, L. et al. , 2018). Een centrale stap om de burger van morgen warm te maken voor een gezond en duurzaam verhaal, is om al vanaf jonge leeftijd de kinderen te responsabiliseren, in het bijzonder voor stadskinderen uit kwetsbare buurten. Inspelen op food literacy vraagt een ervaringsgerichte aanpak die de Experimentuin-methodiek via outdoor learning wil stimuleren. Kinderen uit de stad in de natuur laten leren, ontdekken en bewegen buiten de klasmuren is een andere belangrijke pijler binnen deze methodiek.

Aanpak

Tijdens de ontwerpfase in jaar 1 wordt materiaal uitgewerkt dat continu geĆ«valueerd en bijgestuurd wordt in nauwe samenwerking met leerkrachten, leerlingen en experten. Tijdens de veldstudie met pre-post controle opzet in jaar 2 wordt de impact van de Experimententuin-methodiek op de ā€˜food literacyā€™ bij leerlingen onderzocht. Bovendien gaan we na welke contextfactoren een rol spelen voor een duurzame implementatie van de Experimententuin-methodiek in stedelijke scholen. 

Valorisatie

Disseminatie loopt vanaf de opstart. Binnen de Co-hogeschool Odisee zullen de resultaten geĆÆntegreerd worden in de opleidingsonderdelen: onderzoeksvaardigheden, gezondheidsbevordering, statistiek, stage en bachelorproef, persoonlijke- en professionele ontwikkeling.  Daarnaast organiseren we ook een stakeholders-event waaraan iedere betrokkene (kind, ouder, leerkracht, directie, partner, stuurgroeplid,ā€¦) deelneemt. We schrijven voor vaktijdschriften binnen gezondheidspromotie, diĆ«tetiek en onderwijs. We nemen deel aan de Dag van de Wetenschap (2021, ā€˜22 en ā€™23). Na afloop worden de Experimententuin-methodiek en de materialen verspreid in stedelijke basisscholen.

Onze partners

Dit project kwam tot stand begin 2020 uit het moestuinproject De Experimententuin.

Het is een samenwerking tussen Stad Gent, SOGent, Brede School, twee scholen uit de wijk Rabot (Hippoā€™s Hof en Mandala) en drie opleidingen vanuit twee verschillende clusters binnen Odisee: Voedings-en dieetkunde, Biomedische laboratoriumtechnologie en Lager onderwijs.

Sinds het onderzoeksproject zijn start maakte werd een stuurgroep samengesteld met een 13-tal leden uit verschillende disciplines en vakgebieden gelinkt aan onderwijs, duurzaamheid, moestuinieren en gezondheidspromotie.